Merkeziyetsiz finans, kripto para camiasında kısaca DeFi olarak geçmektedir. DeFi kavramı ingilizce de merkeziyetsiz (decentralized) ve finans (finance) kelimelerinin birleşimiyle oluşturulmuştur. Peki, merkeziyetsiz finans nedir, ne işe yarar? Şimdi ayrıntılara geçelim.
Merkeziyetsiz Finans Nedir?
DeFi projeleri son dönemlerde bir hayli popüler hale geldi. Bu ilginin arkasında ise hiçbir merkeze ya da otoriteye bağlı olmamaları yatıyor. Lider kripto para birimi Bitcoin gibi merkezi olmayan ve herhangi bir şirket tarafından yönetilmeyen sistemler, DeFi için en ideal örneklerdir. Ancak finansal araçlar yalnızca para alma ve göndermeden ibaret değildir. O nedenle merkeziyetsiz finans nedir denildiğinde daha gelişmiş finansal işlevleri aklınıza getirmeniz gerekiyor. Bu işlevlere örnek olarak kredi alma, kredi verme, merkeziyetsiz borsa, sigorta, alışveriş, pazaryeri ve benzerlerini gösterebiliriz.
Başlıca DeFi token'lar şunlardır:
- Compound (COMP)
- Kyber Network (KNC)
- 0x (ZRX)
- Bancor (BNT)
- Synthetix Network Token (SNX)
- Maker (MKR)
- Uniswap (UNI)
- Aave (LEND)
DeFi projelerinde yatırımcıların en çok dikkat ettiği unsurlardan biri güvendir. Merkeziyetsiz yapılar her ne kadar ilgi çekici olsa da bu durum kötü amaçlar için kullanılabilir. Örneğin, BTC'nin DeFi yapısı bozulamayacak ve değiştirilemeyecek şekilde matematik formülü ile güvence altına alınmıştır.
Uzmanlara göre DeFi projelerinin hepsinde bir neden - sonuç ilişkisi olmalıdır. Bu sistemlerde yapılabilecek işlemler bellidir. Dolayısıyla DeFi sistemlerinde akıllı kontratlar, merkezi olmayan uygulamalar (dApp) ve konsensüs protokolleri önemli yere sahiptir.
DeFi Hangi Amaçla Ortaya Çıktı?
Herkesin bildiği üzere kripto para birimleri özgürlük amacıyla ortaya çıkmıştır. DeFi bunun ardından çok daha demokratik bir finans dünyası inşa etmek için başlatıldı. Merkezi olmayan finans sistemlerinin birincil amacı, geleneksel finans sistemine erişimi olmayan bireylerin tüm işlemlerini rahatlıkla yapabilmesidir.
Güncel verilere göre dünya genelinde 2 milyara yakın kişi geleneksel finans sistemine yani bankacılık işlemlerine erişemiyor. DeFi projeleri, bunu göz önünde bulundurarak küresel çapta herkese erişmeyi amaçlamaktadır.
Bireylerin bankacılık sistemlerine erişiminde bir takım fiziksel engeller olsa da, genel olarak insanların merkezi finans kuruluşlarına karşı olan güvensizliği de önemli yer tutmaktadır.
DeFi'yi Farklı Kılan Nedir?
Bireysel yatırımcılar son dönemlerde merkeziyetsiz finans nedir sorusunun yanında bu sistemi farklı kılan noktaları da merak ediyor. DeFi'yi farklı kılan en önemli nokta, bankacılık kuruluşlarına güveni olmayan bireylerin, tüm işlemlerini bir otorite tarafından değil, sistemin oluşturduğu algoritma sayesinde gerçekleştirmesini sağlar.
DeFi ağlarına bağlı milyonlarca cihaz ile belli bir formül üzerinden işlemler yapılabilir. O nedenle merkeziyetsiz finans sistemlerinde herhangi bir merkezin müdahalesi imkansızdır. Bu sistemi kullananlar ek olarak DeFi'nin çalışabilmesini mümkün kılar.
Merkeziyetsiz finansın (DeFi) en avantajları yönleri şunlardır:
- Merkezi olmayan borsaların faaliyete geçmesini sağlamıştır.
- Paraya dayalı geleneksel bankacılık sistemlerinin herkesçe kullanılmasını mümkün kılmıştır.
- Kişiler arası kredi alma ve kredi verme işlemlerinin yapılabilmesinin önünü açmıştır.
- Kripto para piyasasına yeni token'ların sunulmasını ve projeler için fon toplayabilmeyi sağlamıştır.
- Yeni kullanılabilir finans araçlarının DeFi ile kullanıma sunulabilmesini mümkün hale getirmiştir.
DeFi Sistemlerinin Yararları Nedir?
2008 yılında dünya genelinde büyük ölçüde bir kriz yaşanmıştır. Bu krizin ardından pek çok kişi bankacılık kuruluşlarına ve merkez bankalarına karşı güven kaybı yaşadı. Herhangi bir merkezin tüm finans enstrümanlarında hakimiyet kurması ve her an bankaların bile zarar edebileceği bir sistem oluşturulması oldukça fazla eleştirilmişti.
Dünya çapında neredeyse tüm hükümetlerin sınırsız para basabilmeleri, değerlemeleri değiştirebilmeleri, bireylerin belli bir formül üzerinden kimsenin müdahale edemeyeceği merkeziyetsiz finans sistemlerine olan ilgisini artırdı. Piyasa değeri açısından en değerli kripto para birimi olan Bitcoin (BTC), bu alanda ortaya çıkan en önemli dijital varlık oldu.
Bitcoin ağı, herhangi bir merkezi olmayan, yüzbinlerce kişinin sisteme dahil olması ile hem kullanan, hem yöneten olabilecekleri gelişmiş bir DeFi yapılanmasıydı. Herhangi bir merkezi otoriteye ihtiyaç duyulmayan blok zincir ile finans alanı şüphesiz daha özgür olmaya başladı. Bu sistemler aracılığı ile insanlar kendi varlıklarını muhafaza edebiliyor ve aracılara ihtiyaç duymadan gizlilik ilkesi ile paralarını gönderebiliyorlar.
DeFi Kullanım Alanları
DeFi projeleri, geleneksel finans sistemlerinden çok daha iyi bir sistem sunacağını iddia ederek yola çıkmıştır. O nedenle geleneksel finans sistemlerinden daha avantajlı olan kullanım alanları barındırmaktadır. Bunlar genel hatları ile şu şekildedir:
- Dünyanın her neresinde olursanız olun çok daha ucuz, hızlı ve güvenli para transferi yapabilirsiniz.
- Kurulan kredi sistemleri ile insanlar hem borç alabilir hem de borç verebilirler.
- Sahip olunan bir bir varlığı token'laştırabilirsiniz.
Bu sayede DeFi sistemi o varlığa hem bir değer vermekte hem de transfer edilebilmesini sağlamaktadır.
Merkeziyetsiz Finansın Dezavantajları Nelerdir?
Kripto para meraklıların ortak görüşüne göre merkezi olmayan finans sistemleri geleneksel finans anlayışını kökten değiştirme yolunda ilerliyor. Ancak bu değişimin henüz çok başındayız. Bu da DeFi sisteminin bazı alanlarında hala açık yerlerin olmasına sebep oluyor.
Uzmanlara göre merkezi olmayan finans projelerinin şu an eksik olabilecek iki yönü mevcut. DeFi, dünyanın her yerinde kullanılabilir olmayı hedeflese de şu an için DeFi kullanan kişi sayısı beklentilerin altında denebilir.
İkinci eksik yön ise, bu denli çok işlemin bir şekilde veri olarak güvende tutulması gerekir. Şu an bahsi geçen verilerin muhafazası için yeterli bir altyapısı bulunmuyor.
Bu sayede Merkeziyetsiz Finans Nedir? DeFi Özellikleri konusuna değinmiş olduk. Daha fazlası için kripto para kategorimizi takip etmeyi unutmayın. Tüm soru, öneri ve görüşleriniz için bizlere iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
Not: Bu makalede yer alan yorum ve analizler genel nitelikte olup, yorum ve analizde bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu yazının sadece genel bir bilgilendirme amaçlı olduğunu ve yatırım tavsiyesi olarak değerlendirilmemesi gerektiğini lütfen unutmayın. Kripto paralara yatırım yapmak yüksek derecede risk içerir ve tüm yatırımcılar için uygun olmayabilir. Herhangi bir yatırım kararı vermeden önce, kendi araştırmanızı yapmanız, bir mali danışmana danışmanız ve ilgili riskleri ve potansiyel ödülleri anlamanız önemlidir. Bu makalenin yazarı ve yayıncısı, kripto para birimlerine yatırım yapmaktan kaynaklanabilecek herhangi bir kayıp veya zarar için herhangi bir sorumluluk kabul etmez.
