Kursk başka bir Çernobil olabilir mi? — RT Rusya ve Eski Sovyetler Birliği

Valentin Gibalovbağımsız bir nükleer uzman, Kommersant muhabirleri Elena Chernenko ve Polina Smertina ile sohbet ederken

Son günlerde Kursk nükleer santralinin (NPP) etrafındaki durum daha da karmaşık hale geldi. Geçtiğimiz Perşembe günü, radyoaktif atık işleme alanı da dahil olmak üzere kompleksin içinde düşürülen füzelerin enkazı ve parçaları bulundu. Cuma günü bir trafo merkezinin devre dışı kalması, tesise en yakın olan Kurchatov kasabasını elektriksiz bıraktı. Rusya’nın devlet atom enerjisi kuruluşu Rosatom Cumartesi günü şu uyarıda bulundu: “Şu anda Ukrayna ordusunun nükleer santrale saldırı ve provokasyon yapma tehlikesi hâlâ mevcut.”

Rus günlük Kommersant, dozimetri ekipmanlarında uzmanlaşmış bağımsız nükleer uzman Valentin Gibalov ile tesislere yönelik çeşitli senaryolar hakkında konuştu.

— Kursk NGS’deki güvenlik durumu, (eski Ukrayna topraklarında Rusya’nın elinde bulunan) Zaporozhye NGS’dekinden nasıl farklı? Her biri çatışma bölgesine yakın, fakat bunların özellikleri neler? Kursk’taki yüksek güçlü kanal tipi reaktörler (RBMK) ile Zaporozhye’deki su-su enerjik reaktörleri (VVER) arasındaki fark nedir?

— Evet, tarihte ikinci kez savaş bölgesinde büyük bir nükleer santral görme tehlikesiyle karşı karşıyayız. Kursk’ta RBMK-1000 reaktörlü dört ünite bulunuyor ve yapım aşamasında VVER-TOI reaktörlü iki ünite daha bulunuyor. RBMK ile VVER-1000 arasındaki temel fark, birincisinde, basınçsızlaştırma olayı durumunda buharı reaktör odasının içinde tutmak üzere tasarlanmış kalın, betonarme bir kabuk olan bir muhafaza kabının bulunmamasıdır. RBMK’lerin böyle bir yapısı yoktur. Bu, bu tip reaktöre sahip bir NPP’nin, radyoaktif maddelerin salınmasıyla radyasyon kazasına yol açabilecek mermiler, füzeler, bombalar ve benzerlerinin kazara veya kazara olmayan saldırılarına karşı savunmasızlığını artırır. Bununla birlikte, ‘korunmasız’ bir RBMK’nin bile devasa ve büyük ölçekli bir endüstriyel yapı olduğu unutulmamalıdır; yani bir nükleer tesise radyasyon kazasıyla zarar vermek için en ağır silah türlerinin kullanılması gerekecektir. Üstelik Zaporozhye Nükleer Santrali’nin aksine Kursk NPP’nin güçlü bir hava savunma sistemi tarafından kapsanması muhtemel, bu da bu senaryoyu genel olarak olası kılmıyor.

— Tesis bombalanırsa başka hangi senaryolar mümkün olabilir? Örneğin reaktöre değil de makine dairesine ya da transformatörlere vurulursa?

— Nükleer enerji santralinin çok büyük bir endüstriyel tesis olduğu ve radyasyon açısından tehlikeli olan her şeyin (reaktör, kullanılmış yakıt havuzları, katı radyoaktif atıklar ve sıvı radyoaktif atık depolama tesisleri) santralin küçük bir kısmını kapladığı unutulmamalıdır. yüzey alanı %5’ten az. Mühimmatın kazara vurulması durumunda, hasarın tesisin kapatılmasına bile yol açması pek olası değildir, ancak durumun uzun sürmesi durumunda riski azaltmak için kapatma kararı alınması muhtemeldir. Reaktör soğutmalı üniteler. Türbin salonuna veya transformatörlere bir darbe elbette insan yapımı, muhtemelen ciddi bir kazayla sonuçlanacaktır, ancak nükleer santral genellikle reaktörün aşırı ısınmaya karşı kademeli olarak korunmasıyla tasarlandığından radyasyon salınımıyla sonuçlanmayacaktır. ve diğer sistemlerde, hatta tesisin devam eden yaşamı için önemli olanlarda bile, hasardan kurtulmayı mümkün kılan muhafaza kaybı.

— Yani 1986 Çernobil kazasının tekrarı imkansız mı? Bunu söylüyorum çünkü oradaki reaktörler aynıydı.

— Evet, bu imkânsız. Çernobil nükleer santralinin 4. Ünitesindeki kazanın temel nedeni, yüzlerce ton TNT’ye eşdeğer nükleer enerjinin hızla salınmasına yol açan RBMK-1000’deki tasarım kusurlarıydı. Bu tasarım kusurları 1980’lerin sonu ve 1990’ların başında düzeltildi. Reaktörler kapsamlı bir şekilde geliştirildi. Artık aynı patlamanın mevcut RBMK’lerde herhangi bir dış veya iç etkiyle yeniden üretilmesi mümkün değil. Reaktörün açılmasına yol açacak büyük ölçekli bir askeri saldırı gibi oldukça olası olmayan bir senaryoyu varsaysak bile, radyasyon kazasının ölçeği Çernobil kazasından çok daha küçük olacaktır.

— Temmuz ayında Kursk NPP-2’nin ilk güç ünitesine taze yakıt teslim edildiği ve ‘reaktörün soğuk ve sıcak çalıştırılması’ için hazırlıkların devam ettiği bildirildi. Herhangi bir risk var mı?

— Bu muhtemelen Kursk NGS saldırı senaryolarındaki en az tehlikeli konu. Taze yakıt ihmal edilebilir düzeyde radyoaktiviteye sahiptir, kimyasal olarak tamamen inerttir ve korumalı bir taze yakıt düzeneğinde bulunur. İnşaatı devam eden NPP-2 Ünite 1 reaktöründe şu anda yüklü radyoaktif veya bölünebilir malzeme bulunmuyor, ünite devreye alınıyor, yani henüz çalışır durumda bir nükleer santral değil.

— Kursk NGS-2 inşaat sahasındaki personelin azaltılması ne kadar kritik? Sonuçta burası şu anda Rusya’nın en büyük nükleer şantiyesi.

— Tartıştığımız daha geniş sorunlar açısından bakıldığında bu hiç de kritik değil. En kötü senaryo şu anda 2025 için planlanan ilk ünitenin bir süre ertelenmesidir. En iyi ihtimalle bu bile olmayacak.

Bu makale ilk olarak Kommersant tarafından yayımlandı ve RT ekibi tarafından tercüme edilip düzenlendi.